1800 visproducten onderzocht op duurzaamheid en mensenrechten

Questionmark maakt resultaten onderzoek voor iedereen toegankelijk via app en website.

Het is geen nieuws dat we moeten letten op de gevolgen die het eten van vis heeft voor natuur en milieu. Maar dat er in de ketens van kweek- en wilde vis serieuze problemen zijn op het gebied van mensenrechten is veel minder bekend. Questionmark onderzocht bijna 1800 visproducten uit de Nederlandse supermarkten, en maakt de resultaten vandaag bekend via de Questionmark app en website. Zo kan de consument eenvoudig opzoeken waar producten vandaan komen en hoe de visindustrie omgaat met bescherming van zeeën, kwetsbare vissoorten én mensenrechten.

Uit onderzoek blijkt dat 2 op de 3 Nederlanders de impact die hun eten en drinken op milieu, mensenrechten en dierenwelzijn heeft belangrijk vinden[1]. Tegelijkertijd is er veel onduidelijkheid over die impact. Consumenten krijgen nu met de Questionmark app zelf inzicht in het verhaal achter een visproduct. En dat verhaal kan soms schokkend zijn.

Zo zijn de arbeidsomstandigheden in Bangladesh, Thailand en India erg slecht. Van de tropische garnalen in de Nederlandse supermarkt komt bijna de helft meestal uit deze landen. De immigrantenarbeiders uit onder andere Cambodja en Myanmar zijn daar slachtoffer van een totaal gebrek aan regels. Deze arbeiders, soms nog kinderen, worden illegaal het land binnen gesmokkeld en direct te werk gesteld op vissersboten, in kwekerijen en in fabrieken. Omdat ze de taal niet spreken en niet kunnen zwemmen, zitten arbeiders vaak letterlijk gevangen op boten, die soms maanden achtereen op zee blijven. De werkomstandigheden zijn zwaar door het fysieke werk, de blootstelling aan lawaai, kou en water, maar ook door de lange werkuren en het totale gebrek aan ontspanning. De lonen zijn laag en soms wordt er überhaupt niet betaald.

Sharan Burrow, directeur generaal van de Internationale Vakbond Confederatie (ITUC): “Slavernij komt veelvuldig voor in de Aziatische visindustrie. Er is, zoals zo vaak, een duidelijk verband tussen aantasting van het milieu en misbruik van arbeidsrechten in een internationale productieketen. Multinationals en overheden moeten hun verantwoordelijkheid nemen en hun rol pakken in het beëindigen van gedwongen arbeid en de destructie van kostbare ecologie in de visindustrie. Als internationale vakbond ITUC zijn we blij dat met deze visranking van Questionmark op productniveau, waarmee consumenten beter geïnformeerde keuzes kunnen maken in de supermarkt.”

Nederlandse supermarkten en visproducenten zetten stappen om de keuze in duurzaam gevangen of gekweekte vis en schaaldieren groter te maken voor de consument. Zo is bij Albert Heijn en Plus inmiddels bijna de helft van de visproducten van een erkend keurmerk voorzien en bij Lidl zelfs 60%. Maar waar het gaat om acceptabele werkomstandigheden in de visketens dragen de grote partijen in de keten nog onvoldoende bij. Questionmark laat aan de consument zien waar verbetering mogelijk is, zodat deze zelf een keuze kan maken voor vis die goed is voor natuur én mens.

Belangrijke bronnen achter de ranking van Questionmark zijn onder andere de Good Fish Foundation, de ITUC en erkende keurmerken als MSC en ASC. Questionmark bundelt deze gegevens, en maakt het bovendien mogelijk om een specifiek product te scannen. Naast de score wordt dus ook het verhaal achter het product getoond: waar komt de vis vandaan, hoe wordt er omgegaan met bijvangst, en wat zijn de arbeidsomstandigheden? Deze informatie is zonder de app van Questionmark onzichtbaar voor de consument.

“Het is goed dat er groeiende aandacht is bij supermarkten voor biodiversiteit en andere milieu-aspecten, het gebruik van keurmerken biedt zo voor consumenten een goede keuze. Nu is het tijd voor een volgende stap: een vismerk dat zou gaan voor slaafvrije vis en gamba’s, net zoals Tony Chocolonely dat doet voor chocola. Wij roepen vismerken en supermarkten op om zo’n vergelijkbare beweging in gang te zetten en willen daarbij helpen.” aldus Charlotte Linnebank, directeur van Stichting Questionmark.

***

8 juni is Wereld Oceanendag, uitgeroepen door de Verenigde Naties.

Sinds 8 juni zijn de eerste ca. 1300 visscores beschikbaar. Het onderzoek naar vis is deels uitgevoerd door de Good Fish Foundation, maker van o.a. de Viswijzer. Voor meer informatie: www.thequestionmark.org/over/vis

Voor meer informatie over de berekening visscores: www.thequestionmark.org/methode.

De International Trade Union Confederation (ITUC) is een internationale vakbond die 176 miljoen werknemers vertegenwoordigt in 161 landen. De missie van ITUC is het opkomen voor de belangen en rechten van werknemers door internationale samenwerking tussen vakbonden, internationale campagnes en lobbyen binnen de grootste internationale instituties.

[1] Representatief onderzoek uitgevoerd door Direct Research onder 1.016 Nederlanders