Een laatste terugblik

Beste liefhebber van gezond, duurzaam, eerlijk en diervriendelijk, 

Niet slechts een paar, maar álle dieren achter het vlees, zuivel, eieren en vis dat te koop is in de  supermarkten zouden een beter leven moeten krijgen. Supermarkten nemen weliswaar actie in deze richting door bijvoorbeeld straks alleen nog maar kip met minstens het Beter Leven 1 ster keurmerk aan te bieden (sommige ketens doen dit ook voor varkensvlees), maar het zijn slechts kleine stapjes. Ik hoop daarom dat Superlijst Dierenwelzijn en vooral onze partner World Animal Protection, samen met de andere dierenwelzijnsorganisaties, de supermarkten kan helpen hierin te versnellen en grotere stappen te zetten. 

In het Verenigd Koninkrijk wordt komend jaar een nieuwe wet van kracht die bepaalde vormen van reclame voor ongezonde producten bij supermarkten gaat verbieden. Hiermee loopt het VK voor op de rest van de wereld. De wet gaat echter niet alle vormen van reclame verbieden en laat supermarkten nog genoeg ruimte om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Superlist Health UK laat zien hoe een supermarkt als Sainsbury’s voorsorteert op de wet door nu alvast de binnenkort verboden reclames te stoppen, maar tegelijk de straks nog wel toegestane promoties flink op te schroeven. Een teken aan de wand; de verantwoordelijkheid voor het oplossen van een maatschappelijk uitdaging - zoals gezonde voeding voor iedereen - kan niet aan de markt worden overgelaten. 

De details van deze Superlijsten en het nieuwe werk dat voor volgend jaar op onze planning staat, leest u hieronder. 

Hartelijke groet,

Charlotte Linnebank

Directeur Questionmark

---

Superlijst Dierenwelzijn 

Supermarkten nemen voor een klein deel van hun assortiment - in vlees, zuivel, eieren en vis - de verantwoordelijkheid voor het welzijn van dieren. Voor kip gaan ze allemaal vanaf 2023 als ondergrens het Beter Leven Keurmerk 1 ster handhaven. Enkele ketens trekken deze ondergrens door naar varkensvlees en een keten zelfs naar rundvlees. Toch concluderen we dat supermarkten de verantwoordelijkheid voor een diervriendelijkere veehouderij nog steeds bij hun klanten leggen. Want een groot deel van de dierlijke producten heeft nog steeds geen welzijnskeurmerk. Weliswaar heeft ongeveer de helft van het vlees in de reclamefolder inmiddels een relevant keurmerk, maar bij zuivel moet die ontwikkeling nog beginnen. Positief is dat een aantal supermarkten sinds kort rapporteert over dierenwelzijn in de verkoopcijfers. Deze rapportages zijn, net zoals doelstellingen voor ondergrenzen, echter nog niet volledig en niet vergelijkbaar. De een beperkt zich namelijk tot zijn huismerk, de ander tot alleen vers vlees en weer een ander tot enkel het vaste assortiment. Transparantie over deze onderwerpen en rapportage over de prestaties ten opzichte van doelstellingen heeft een start gemaakt, maar staat nog in de kinderschoenen. Kortom supermarkten nemen stappen, maar volgens Dirk Jan Verdonk, directeur World Animal Protection, gaat het langzaam en is er nog een lange weg te gaan. 

Bovenstaande zijn de belangrijkste inzichten uit het rapport Superlijst Dierenwelzijn, de derde superlijst in Nederland die wij op 14 december jl. samen met World Animal Protection publiceerden.

Voor Superlijst Dierenwelzijn onderzochten we hoe supermarkten de verkoop van diervriendelijkere vlees-, zuivel-, ei- en visproducten stimuleren en of en hoe zij het het eten van minder dierlijk voedsel bevorderen. Meer bevindingen, het persbericht en het volledige rapport zijn te vinden op onze website. 

---

Superlist Health - Verenigd Koninkrijk 

Met Superlist Health UK werken we voor het eerst aan impact buiten Nederland. Onze maatschappelijke partner op het gebied van gezondheid in het VK is Share Action, een organisatie die duurzame investeerders bij elkaar brengt en vanuit het perspectief en de macht van aandeelhouders bedrijven beweegt tot verantwoord ondernemen. Vijf weken lang hebben we alle promoties van voedingsproducten in de online winkels van de vier grootste Britse supermarkten - Asda, Morrisons, Sainsbury's en Tesco - bijgehouden. Deze producten hebben we geanalyseerd aan de hand van het gezondheidsprofiel van het Nutrient Profiling Model van de Britse overheid. Dit model beoordeelt of producten veel vet, suiker en / of zout (High Fat Salt or Sugar - HFSS) bevatten. Uit het onderzoek waarvan we de resultaten op 9 december samen met ShareAction publiceerden, blijkt dat de Britse supermarkten ongezonde voedsel- en drankproducten sterk promoten in hun online winkels. En dat ondanks de op handen zijnde wet die bepaalde reclames op ongezonde producten gaat verbieden. 

De exacte bevindingen, het persbericht en het volledige rapport zijn te vinden op onze website. 

---

Nieuwe superlijsten in 2022

In 2022 gaan we door met Superlijst in Nederland, België, het VK en Zweden. In al deze landen hebben supermarkten grote invloed op het voedingspatroon van de bevolking en de uitdagingen op het gebied van gezondheid en duurzaamheid zijn er vergelijkbaar. Dit maakt het relevant en kansrijk om op steeds grotere schaal via supermarkten verandering in het voedselsysteem te realiseren. 

We hanteren hierbij grotendeels dezelfde aanpak maar werken hierbij met lokale wetenschappers en lokale maatschappelijke organisaties als samenwerkingspartners. Zij helpen ons de lokale context te begrijpen en onze onderzoeksmethode te richten op die onderdelen van supermarkten waar nog inzichten ontbreken en waar verandering nodig en haalbaar is. Daarbij is het meer effectief als nationaal bekende maatschappelijke organisaties en wetenschappers de oproep aan supermarkten en overheden formuleren en uitdragen. 

In het VK is Share Action onze partner op het terrein van gezondheid. De organisatie Eating Better is onze partner op het gebied van duurzaamheid. De bekendmaking van onze partners in België kunt u verwachten in de volgende nieuwsbrief.

Hiernaast willen we zeker bijdragen aan zoveel mogelijk harmonisatie van onderzoeksmethodieken, zowel binnen als tussen de landen. In dit kader werken we samen met de World Benchmark Alliance. Zij hebben onder andere als doel methodieken internationaal te harmoniseren en werken hiervoor samen met organisaties van over de hele wereld. 

De Superlijst agenda voor 2022

Het is een ambitieuze planning, dus we behouden ons wijzigingen voor. Maar als alles meezit hopen wij komend jaar de volgende Superlijsten te publiceren.

• Superlist UK Environment 
• Superlist NL Gezondheid
• Superlist BE Environment 
• Superlijst NL Mensenrechten 
• Superlist SE Health 

---

Impactverslag 2020 - 2021

Het einde van het jaar is ook een mooi moment om terug te kijken. Hiervoor wijzen wij graag op ons impactverslag. Hierin laten we zien hoe we waar we in 2020 - 2021 succesvol zijn geweest met onze onderzoeken en samenwerkingen. Enerzijds in het stimuleren en ondersteunen van bedrijven bij het nemen van maatregelen die de voedselomgeving gezonder en duurzamer maken. Anderzijds in het inspireren van overheden in het beter monitoren en stimuleren van bedrijven. Lees de details van onze impact in het verslag, te downloaden op onze website.

---

Software developer gezocht

Voor onze onderzoeken verzamelen we data over alle voedselproducten die te koop zijn in de supermarkten. Die data helpen ons te bepalen welke supermarktketens voorop lopen in het gezonder en duurzamer maken van voedsel en welke bedrijven hier nog hulp bij kunnen gebruiken. Omdat wij steeds meer onderzoek doen, zijn we hard op zoek naar een software developer met ervaring in Ruby on Rails en databases (SQL). Ben je zelf geïnteresseerd of ken je iemand met deze vaardigheden, bekijk dan hier de volledige vacature op onze website. 

---

Questionmark levert onderzoek op maat

In het steeds grotere krachtenveld dat zich druk maakt over het voedselsysteem vinden wij het belangrijk dat Questionmark scherp blijft op haar toegevoegde waarde. Wij zien deze waarde in ons datagedreven onderzoek dat we doen op eigen initiatief en in opdracht van derden. Wij leveren hiermee de noodzakelijke feitelijke onderbouwing en voeding voor het publieke debat en campagnes gericht op verandering. Daarnaast spelen we als onafhankelijke partij een belangrijke rol bij het overzien en verbinden van het krachtenveld rond de thema’s gezond, groen en respect voor mensen- en dierenrechten.

Met een database van circa 65.000 voedselproducten heeft Questionmark de complete en actuele assortimenten van Nederlandse supermarkten in kaart gebracht. Deze is toegankelijk voor iedereen via onze website. Ook is dit een belangrijke bron voor onderzoek voor derde partijen. Naast onderzoek voor onze eigen projecten, leverden we afgelopen jaar onderzoeken voor onder meer de Vrije Universiteit, Universiteit Wageningen, Universiteit Utrecht, Ministerie van VWS, het RIVM, Planbureau voor de Leefomgeving, Unicef, Keuringsdienst van Waarde, de Dierenbescherming en de Nierstichting.

---

Het werk van Questionmark steunen?

Questionmark is een onafhankelijke stichting met een ideële missie. De inkomsten van Questionmark bestaan hoofdzakelijk uit donaties van charitatieve fondsen en particulieren. Dankzij deze steun kunnen wij onze onderzoeken onafhankelijk en op eigen initiatief blijven uitvoeren.

Interesse om het werk van Questionmark te ondersteunen? Dat kan op  https://www.thequestionmark.org/donate of neem contact op via info@thequesionmark.org