Wanneer zijn groente en fruit duurzaam?

Als je duurzaam fruit of groente wilt kopen, kun je op een paar dingen letten. Je kunt kijken naar keurmerken die extra eisen stellen aan duurzaamheid.  En je kunt zelf kijken naar herkomst en seizoen. 

Tegenwoordig kun je bijna alle groenten en fruit  het hele jaar door kopen in de supermarkt. Om dan een duurzame keuze te maken, zul je zelf moeten opletten. Op een keurmerk bijvoorbeeld. Helaas is de groente- en fruitkalender er niet meer, maar op de site van Milieu Centraal staat nog steeds een keurmerkenwijzer waar je alle keurmerken vindt, die iets over de duurzaamheid van groente en fruit zeggen. 

Herkomst en seizoen

Je kunt ook kijken naar de herkomst van groente en fruit. Groenten die van een akker in Nederland komen, zijn in bijna alle gevallen de meest duurzame keuze. 

De zomer is een rijke periode. Dan is het tijd voor alle zonliefhebbers zoals sperziebonen, courgettes, komkommers, tomaten, paprika’s en aubergines. Deze komen ook in Nederland (meestal) uit een onverwarmde kas. De zomer is ook het seizoen van venkel, zomerprei, andijvie en zomerpostelein. 

In de herfst volgen de groenten die langer moeten groeien en tegen kortere dagen en lagere temperaturen kunnen. Denk bijvoorbeeld aan bleek- en knolselderij, winterpeen, schorseneren, witlof, aardperen, late soorten prei, grote andijvie, veel koolsoorten, spruitjes en pompoenen.

In de winter komen alleen boerenkool en spruitjes nog van het land. Voor de rest zijn groenten en fruit die lang efficiënt opgeslagen kunnen worden de meest duurzame keuze. Denk bijvoorbeeld aan appels, peren, kool, wortelen, aardappels en uien. 

Ook Hollandse groenten kunnen buiten het seizoen niet-duurzaam gekweekt worden. De sperzieboon groeit buiten het seizoen in Nederland in de verwarmde kas en de groei kost daarom veel energie. En als ze niet in Nederland worden geteeld, worden ze buiten het seizoen vaak geïmporteerd uit Kenia of Marokko.

Transport

Soms zijn producten niet in Nederland in het seizoen, maar elders in de wereld wel. Als deze dan per schip naar Nederland vervoerd worden, kunnen bananen en ananas alsnog een duurzame keuze zijn ook al komen ze van ver. 

Anders is het met bederfelijke, kwetsbare tropische groenten en fruit uit overzeese landen. Deze zijn vaak ingevlogen en hebben relatief veel verpakkingsmateriaal nodig voor bescherming. Rood fruit (bramen, frambozen, aardbeien) is in de zomer, als ze van de (lokale) koude grond komen, een prima keuze. Maar in de winter zeker niet. Rood fruit is erg bederfelijk en moet daarom per vliegtuig worden geïmporteerd uit landen buiten Europa of worden gekweekt in de verwarmde kas. 

Op de site van het Voedingscentrum vind je handige overzichten en tips om te bekijken welke groenten en fruit duurzaam zijn.  

Superlijst Groen

Veel supermarkten zetten al duidelijk in op verduurzaming. En ook de consument maakt steeds bewustere keuzes. In de eind vorig jaar gepubliceerde jaarlijkse Monitor Duurzaam Voedsel van het Ministerie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) blijkt dat we vorig jaar 18% meer besteedden aan producten met een duurzaamheidskeurmerk dan het jaar daarvoor. Ook groeide het aanbod gestaag. Van de ruim 56 miljard euro die we vorig jaar aan voedsel besteedden gingen er 7,7 miljard euro naar producten met een keurmerk voor duurzaamheid. In 2018 was dat nog 6,5 miljard euro.

Zoals gezegd, zijn tegenwoordig bijna alle groenten en fruit het hele jaar te koop in de supermarkt. Dat komt natuurlijk omdat daar vraag naar is. En als de aardbeien in de winter niet in de supermarkt te koop zijn, zal de consument deze ergens anders kopen. 

Zolang er vraag naar groente en fruit buiten het seizoen is, zal niemand zal van supermarkten verwachten dat zij alleen maar seizoensgroenten en -fruit aanbieden. Maar er zijn wel dingen die zij kunnen doen om hun klanten te helpen kiezen voor seizoensproducten. Door deze bijvoorbeeld in de aanbieding te doen, of recepten aan te bieden die seizoensgroenten en -fruit gebruiken. Ook kan er voor het kersttoetje worden gewezen naar frambozen en aardbeien uit de diepvries. 

Voor Superlijst Groen onderzoekt Questionmark de komende maanden wat supermarkten doen om hun klanten te helpen kiezen voor duurzaam. Superlijst Groen laat in het voorjaar van 2021 zien welke supermarkten hierin voor- en welke achterlopen en welke kansen zij hebben om het Nederlandse dieet duurzamer te maken.

Aanbiedingen

Als opwarmer voor het onderzoek Superlijst Groen, keken we terug naar het groente en fruit dat supermarkten vorig jaar rond de feestdagen in de aanbieding hadden. Duurzaam in deze kleine steekproef* betekent fruit en groente met een relatief lage milieuvoetafdruk.

Uit deze steekproef kwamen de volgende zaken naar voren:

In de kerstweek werden veel meer niet-duurzame groenten en fruit aangeboden dan in januari en februari.

• Zeven van de acht folders hadden niet-duurzame groenten en fruit in de aanbieding.
• 30% van de folders bestond voor minstens de helft uit niet-duurzame groenten en fruit. Er zijn zelfs folders die alleen niet-duurzame groente of fruit bevatten.
• Sperziebonen werden in de onderzoeksperiode elke week door veel supermarkten aangeboden. De duurzaamheid is met behulp van informatie in de folder echter niet in te schatten. Ook in de webshop van de supermarkt wordt land van herkomst vaak niet vermeld waardoor online shoppers in de meeste gevallen niet kunnen zien of ze een duurzame keuze maken. Wij vonden haricots verts en sperziebonen per schip uit Marokko, uit de verwarmde kas in Nederland en heel veel sperziebonen zonder herkomstland. 

Bovenstaande bevindingen zijn gebaseerd op onderzoek van precies een jaar geleden. De komende maanden gaan we - in veel meer detail - onderzoeken wat supermarkten tegenwoordig doen om hun klanten te helpen kiezen voor duurzaam. Nieuwsgierig naar de uitkomsten? Volg ons dan op LinkedIn en Facebook. De Superlijst Milieu wordt in mei 2021 gepubliceerd.

*Voor deze niet-representatieve steekproef analyseerden we de folders uit week 51 van 2019 en week 1, 3, 5, 7 en 9 van 2020 van alle supermarkten die we voor Superlijst onderzoeken. Of deze indicator in de uiteindelijke Superlijst Milieu wordt meegenomen, is nu nog niet zeker. De methodiek is op dit moment nog in ontwikkeling. Indien wel, dan is de data die we in deze analyses gebruiken van een jaar geleden en de resultaten zullen voor Superlijst Milieu waarschijnlijk in 2021 anders uitpakken.