Suiker
25 mrt. 2019
Zo kies je bewust voor gezond en duurzaam
Suiker is een zoete stof, die van nature voorkomt in fruit, maïs, suikerriet en suikerbiet en ook wel sacharose wordt genoemd. Suiker uit riet-of bietsuiker staat ook bekend als geraffineerde suiker. Kristalsuiker wordt als smaakmaker toegevoegd aan bewerkte producten, zoals frisdrank, chocola, snoep en gebak. Soms worden ook stroop, siroop (ahorn en agave), kokosbloesemsuiker, palmsuiker en honing gebruikt om producten mee te zoeten; deze bevatten allemaal suikers.
Van sommige supermarktproducten is het duidelijk dat er (veel) suiker in zit, maar er zijn ook producten waar de suikers in verborgen zitten. Veel mensen krijgen dagelijks teveel suiker binnen, wat bij kan dragen aan overgewicht.
Hier lees je meer over welke producten veel suiker bevatten en hoe dit je dit op het etiket kunt zien. Ook vertellen we je over de duurzaamheidsproblemen in de suikerketen en waar je op kunt letten bij de aanschaf van suiker of producten met suikers.
Soorten suiker en alternatieven
Naast sacharose komen in producten van nature ook andere suikers voor zoals melksuiker (lactose) en vruchtensuiker (fructose). Aardappels en granen bevatten ook suikers in de vorm van zetmeel, dat zijn lange suikerketens (zonder zoete smaak). Zetmeel en suiker zijn koolhydraten die na vertering voornamelijk als glucose in ons bloed terecht komen. Vervolgens nemen de weefsels glucose op waar het verbrand kan worden. Hierbij ontstaat energie voor het lichaam.
Zoetstoffen
Een alternatief voor suiker zijn zoetstoffen, die wel zoet zijn, maar geen calorieën (of voedingswaarde) leveren. Er bestaan meer dan 15 goedgekeurde zoetstoffen. Sommige komen in de natuur ook voor, bijvoorbeeld in bessen of citrusvruchten. Andere worden gemaakt in een fabriek. Bekende voorbeelden zijn stevia, xylitol, aspartaam en sucralose.
Suiker herkennen
Op verpakkingen vindt je allerlei namen voor suikers, waardoor je ze misschien niet altijd herkent. Je kunt de namen van suikers in vier groepen onderverdelen. De eerste groep is gemakkelijk te herkennen, want het woord suiker komt er in terug. Het zijn bijvoorbeeld kristalsuiker, rietsuiker, invertsuiker, moutsuiker en druivensuiker. In de tweede groep zitten de chemische namen voor suiker en die eindigen allemaal op ‘ose’ bijvoorbeeld: sacharose, lactose, fructose, dextrose en maltose. In de derde groep zitten vloeibare suikers zoals stroop, honing en siroop. De vierde groep is sap uit fruit: vruchtensap en vruchtenconcentraat. Bij het Diabetesfonds vind je een uitgebreide lijst met namen.
Waar zit suiker in (verborgen)?
Volgens het RIVM consumeren we in 1 jaar gemiddeld 26 kg toegevoegde suiker per persoon. Een klontje is zo’n 4 gram suiker, dus dat zijn zo’n 18 suikerklontjes per dag.
Bekende suikerbommetjes
In sommige producten zit van nature veel suiker, zoals in fruit. Als je fruit gewoon opeet, is dit eigenlijk geen probleem, omdat je ook de vezels en andere voedingsstoffen binnenkrijgt en deze snel verzadigen.
Van andere producten is duidelijk dat er veel toegevoegde suiker in zit. Denk aan koekjes, cola, snoep, ijsjes en chocolade. Doordat dit duidelijk is, kun je er zelf voor kiezen om meer of minder van deze producten te eten en drinken.
Sluipsuikers
Van andere producten is het minder bekend dat er veel suiker in kan zitten. Zo kun je ongemerkt veel meer suiker binnenkrijgen dan je denkt. Een voorbeeld dat pas de laatste jaren meer aandacht krijgt, is vruchtensap. Je krijgt van het fruit vooral de suikers binnen en vaak ook nog eens van veel meer vruchten ineens, dus vruchtensap wordt vandaag de dag eigenlijk niet als gezonder gezien dan frisdrank. Andere producten waarin veel verborgen suikers kunnen zitten, zijn:
- sauzen, zoals ketchup, mayonaise, satésaus
- soepen uit blik, pak of zakjes
- ontbijtgranen, zoals cornflakes, granola en muesli
- kant-en-klaar maaltijden
- toetjes, zoals vruchtenkwark, kindertoetjes
Suiker en de Schijf van Vijf
Met de Schijf van Vijf legt het Voedingscentrum uit welke producten in een gezond voedingspatroon passen en welke niet. Voor suiker geldt in het algemeen: als een product toegevoegde suikers bevat, dan valt het buiten de schijf. Hoeveel (of hoe weinig) suiker je precies moet eten, daar zijn in Nederland eigenlijk geen richtlijnen voor. 100% suikervrij eten is onmogelijk, want fruit, zuivel, granen en sommige groenten bevatten ook suikers. En deze producten heb je nodig voor een gezond eetpatroon. Goed om te weten is ook dat je lichaam geen verschil ziet tussen suikers die van nature aanwezig zijn en toegevoegde suikers, noch tussen gerafinneerde suiker en bijvoorbeeld honing of kokosbloesemsuiker. Suiker is dus gewoon suiker.
Duurzaamheid in suikerwinning
Veel van de suiker die in Nederland gebruikt wordt, is bietsuiker. Als er ‘suiker’ op de verpakking staat, zal dat meestal bietsuiker zijn. Dit is een gewas dat in onze omgeving groeit en dat weinig duurzaamheidsrisico’s kent. Dat geldt niet voor rietsuiker. Dit komt uit tropische gebieden, zoals Mauritius. Bij de productie van rietsuiker kunnen slechte arbeidsomstandigheden voorkomen, zoals kinderarbeid en gedwongen arbeid. Op het gebied van milieu zijn ontbossing, watergebruik, bestrijdingsmiddelen en energieverbruik aandachtsgebieden.
Het Fair Trade keurmerk heeft aandacht voor de mensenrechtenproblemen; het biologisch keurmerk kijkt naar een aantal van de milieurisico’s. Kiezen voor rietsuiker met Fair Trade keurmerk kan een bewuste keuze zijn om eerlijke handel in ontwikkelingslanden te stimuleren.
Conclusie
Gezondheid
Als je wil weten of en welke suiker er is toegevoegd, dan is dat te zien in de ingrediëntenlijst. Om te zien hoeveel suiker een product bevat, kun je de voedingswaardetabel checken. Hier zie je de optelling van de van nature aanwezige en de toegevoegde suikers.
Het ingrediënt dat het meest voorkomt in een product moet bij de ingrediëntenlijst vooraan worden gezet. Door verschillende suikers en namen te gebruiken, wordt de totale hoeveelheid suiker soms opgesplitst en de fabrikant hoeft het dan niet vooraan te zetten. Laat je dus niet foppen en bekijk naast de ingrediëntenlijst ook de voedingswaardetabel als je wil weten hoeveel suiker een product bevat. Voor je gezondheid maakt het soort suiker niet uit.
Duurzaamheid
Voor duurzame suiker zit je met bietsuiker eigenlijk altijd goed. Bij rietsuiker kun je op keurmerken letten.
Bronvermelding
Questionmark werkt samen met het Voedingscentrum om producten gezondheidsscores te geven; veel van de informatie van deze pagina komt van het Voedinsgcentrum. Daarnaast gebruiken we specialistische organisaties als bron, zoals de Hartstichting, het Diabetesfonds, de RIVM. Voor duurzaamheidsinformatie werken we met o.a. The Sustainability Consortium.
